اسماء بن خارجه

اسماء که نمی‌توانست بین گروه حق و باطل انتخاب کند، گاهی رو به این سو و گاهی رو به سوی یاران امام حسین علیه السلام می‌چرخاند.
هنگامی که فهمید مختار ثقفی قصد دارد با لشکری به یاری امام حسین علیه السلام بشتابد نخست او را از مخالفت با عبیدالله برحذر داشت و مختار را نصیحت کرد که با عبیدالله بیعت کند ولی وقتی مخالفت مختار را دید خود به نزد عبیدالله رفت و بدگویی مختار را کرد و باعث شد که او قبل از عاشورا به زندان کوفه بیافتد (الوافی بالوفیات- خلیل صفدری). او در واقعه‌ی عاشورا در صحرای کربلا حاضر بود و نام او در میان لشکریان عمرسعد آمده است ولی از جنایات و یا اتفاقاتی که در کربلا بر او افتاد خبری در تاریخ نیامده است. هنگامی که قیام مختار اتفاق افتاد، مختار در خطبه‌ای سوگند یاد کرد که خانه‌ی او را ویران کند و او را به قتل برساند ولی قبل از رسیدن دست یاران مختار به او، اسماء به بیابان فرار کرد و تا پایان قیام مختار در بیابان سرگردان بود.
پس از آن نام اسماء بن خارجه در تاریخ به عنوان مشاور در دربار عبدالملک مروان و مجالس حجاج آمده است. دخترش هند بعد از عبیدالله با بشر بن مروان و حجاج بن یوسف ازدواج کرد و پسرهای او حسان بن اسماء و عسیینه نیز همواره درلیست سربازان و سپاهیان اموی قرار داشتند.
اسماء بن خارجه سرانجام در سال ۶۶ هجری قمری در سن ۸۰ سالگی از دنیا رفت.