به نام خداوند همه مِهر مِهر وَرز
 

درس 19 : نیت  ، عامل اعتبار اعمال

یکی از تذکرات غیر مستقیم پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در خطابه -که بنایی است از صفات امیر مومنان عليه السلام- این است:
"الْعَامِلُ بِمَا يَرْضَاهُ وَ الْمُحَارِبُ لِأَعْدَائِهِ وَ الْمُوَالِي عَلَى طَاعَتِهِ وَ النَّاهِي عَنْ مَعْصِيَتِه" ‏
یکی از عالی ترین اهداف همه ادیان ، اين که انسان ها به بلندترين مرتبه بندگی و عبودیت برسند . خداوند متعال در سوره ذاریات آیه 56 می فرماید :
وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ 
تنها معناي عبادت و بندگی ،جهت گیری كليه افعال و اعمال انسان به سوی خداوند متعال است . یعنی اعمال انسان همه و همه برای خدا و جلب رضایت او باشد . پیامبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم در توصیف حالات امیرالمومنین علیه السلام در جای دیگر خطابه می فرماید:"يُرِيدُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فِي كُلِّ حَال"
یعنی هدف اصلی حرکات و افعال امیر مومنان  عليه السلام حرکت به سوی خدا و رسیدن به او می باشد . انسان به دلیل داشتن گوهر اختیار و آزادی گاهي اوقات غافل می شود که هشدار خداوند انسان را از خواب غفلت بیدار می کند .هدف از ارسال رسل  و انبیاء ،اين بوده که همواره بشریت حالت تنبه و بیداری را حفظ و با الگو قرار دادن  انسان های کامل ، در این مسیر حرکت كند، تا به جاده انحراف و گمراهی وارد نشود .
در مقابل، بشر با داشتن گوهر اختیار می تواند خلاف دستور الهی عمل کند ،ولی این که انسان اشرف مخلوقات است و وسائل و ابزار هایی که خداوند در اختیار او قرار داده است و می تواند در مسیر الی الله حرکت کند، ارزش است. پیامبراکرم صلی الله علیه و آله در خطابه، امیرالمومنین عليه السلام را عامل در راه رضای او (العامل بما يرضاه )معرفی کرده اند، یعنی :
1 – افضلیت امیر المومنين عليه السلام را بیان می کند .یعنی من کسی را جانشین خود قرار دادم که از همه شما افضل است .
2 – تحدی با این امر که ، شما هم اگر می توانید مانند او باشید ، وارد میدان شوید ولی نمی توانید .
3 – تا قیامت به انسان ها اعلام می کند ، کسی که پیرو علی عليه السلام است ،باید او را الگو قرار داده و از او در همه امور پیروی کند . بخاطر همین مطلب است که اميرمومنان عليه السلام را با ویژگی هایی معرفی كرده و این طور می فرماید :
"مَعَاشِرَ النَّاسِ هَذَا عَلِيٌّ أَخِي وَ وَصِيِّي وَ وَاعِي عِلْمِي وَ خَلِيفَتِي عَلَى أُمَّتِي وَ عَلَى تَفْسِيرِ كِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الدَّاعِي إِلَيْهِ وَ الْعَامِلُ بِمَا يَرْضَاه"
عمل می کند به آنچه خدا را راضی می کند .حال ما باید از این سخن پیامبر صلي الله عليه و آله وسلم چه نتیجه ای بگیریم ؟ اینکه ابندا انسان در راه رضایت خدا قدم بردارد و در هنگام انجام هر کار بزرگ یا کوچک یک دقت انجام دهد ، که آن دقت، نیت نام دارد . اینکه در هركاری از امور دینی، شارع توصیه می کند ابتدا به کاری که انجام می دهی ، دقت کن چرا  كه همه امورت مثل غسل ، نماز و روزه و... بدون آن دقت در حقیقت هيچ است .
مثلاً نیت می کنم غسل جمعه انجام دهم قربة الي الله. انسان با انجام این دقت در حقیقت به کارهای بیهوده رنگ خدایی و الهي مي بخشد و امیر مومنان علیه السلام در راس و قله این هرم عبودیت قرار دارند. زیرا همه امور ایشان برای خدا و در راه و رضای خدا بود . با این فرمول، انسان دیگر هیچ گاه عمل را بر حسب عادت انجام نمی دهد .اگر هم بر حسب عادت انجام دهد ، عادتی است که از روی یک نیت سر چشمه می گیرد .
حال با توجه به بیان نورانی امام صادق علیه السلام که ایمان را تماماً عمل می دانند (الایمان عمل کله )  و با توجه به بیان پیامبر که امیرمومنان علیه السلام را "وَ الْعَامِلُ بِمَا يَرْضَاه" می شمارند، انسان مومن همیشه و همه وقت با خدای خود است و لحظه ای از وجود فیاض ربویی قطع ارتباط نمی کند . حاصل این بحث کوتاه در دو نکته مهم خلاصه می شود :
1.  معرفی امیرمومنان علیه السلام با کمالات
2.  تبعیت ما و همه شیعیان از صفات اشتراکی، که همه مومنان می توانند از حضرتش تبعیت کنند.
خداوند به ما توفیق نیت خالصانه و عمل عارفانه به مبانی دقیق اعتقادی و تبعیت محض از امیرمومنان و اهل بيت ایشان علیهم السلام عنایت فرماید .
 

منابع

سروش آفتاب، ص 38
ذاريات : 56
سروش آفتاب، ص 16
سروش آفتاب، ص 38
اصول كافى، ج 2 ص 34