به نام خداوند همه مِهر مِهروَرز
در ضمن مجلس یازدهم جامع فدک
یکی از نکاتی که آقای وحید خراسانی در کتاب‌شان به آن اشاره می‌کنند، این است که شناخت حضرت زهرا عَلَيْهِاالسَّلَامُ بالاتر از حَدّ عقل معمولی است. یعنی عقول نمی‌توانند حضرت زهرا عَلَيْهِاالسَّلَامُ را به تمام معنا شناسایی کنند.
مثالی برای شناخت
فرشی که الان روی آن نشسته‌ایم، فرش مشهد است. ما فرش مشهد را از روی نقش آن می‌شناسیم. فرش کنار آن، فرش کاشان است. ما فرش کاشان را نیز می‌شناسیم؛ اما چه مقدار می‌شناسیم؟ در همین حَد که از هر کدام چند نمونه دیده‌ایم. اما یک فرش فروش حرفه‌ای، با همان دیدن نیز مثلاً تشخیص می‌دهد که رنگ فرش، گیاهی است یا شیمیایی و قدمت بافت آن را نیز می‌گوید!
شناخت حضرت زهرا عَلَيْهِاالسَّلَامُ فراتر از عقول
وقتی آقای وحید می‌گویند: شناخت حضرت زهرا عَلَيْهِاالسَّلَامُ فراتر از عقول است. یعنی حضرت زهرا عَلَيْهِاالسَّلَامُ را می‌توان شناخت به این‌که ایشان دختر رسول خدا صَلَّى‌اللَّهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ هستند و همسر امیرالمؤمنین عَلَيْهِ‌السَّلَامُ و مادر حسنین علیهماالسلام و زینبین سلام‌الله‌علیهما است و مدّت عمر شریف‌شان هجده سال و اندکی بوده است. اما این‌که واقعاً حضرت زهرا عَلَيْهِاالسَّلَامُ کیست؟ ما نمی‌شناسیم! لذا به روایات مراجعه می‌کنیم.
لیلة‌القدر، فاطمه عَلَيْهِاالسَّلَامُ است
عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ أَنَّهُ قَالَ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْر اللَّيْلَةُ فَاطِمَة [1]
از امام صادق عَلَيْهِ‌السَّلَامُ نقل شده است که فرمودند: ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم. شب، فاطمه‌ی زهرا عَلَيْهِاالسَّلَامُ است.
باران وقتی بارد به زمین می‌ریزد. یعنی باران بر زمین نازل می‌شود. این‌که قرآن می‌فرماید: ما نازل کردیم در شب قدر یا بر شب قدر، یعنی قرآن هضم شد در "لَيْلَةِ الْقَدْر" و "لَيْلَةِ الْقَدْر" زمان نزولِ، مکان نزولِ قرآن کریم است. اگر می‌خواهیم قرآن را بشناسیم، شناخت "لَيْلَةِ الْقَدْر" مؤثر است. گاهی ما شخصی را می‌شناسیم اما نه به حقَّ معرفت؛ یعنی فقط یک شناخت اولیه از او داریم. یک واژه‌ی "معرفت" داریم و یک واژه‌ی "ادرک" که قرآن هم می‌فرماید:
وَ ما أَدْراكَ ما لَيْلَةُ الْقَدْرِ [2]
خداوند به پیغمبر صَلَّى‌اللَّهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ می‌فرماید: نمی‌دانی شب قدر چیست؟ دقت کنیم! خطاب به پیغمبر صَلَّى‌اللَّهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ است. پیغمبری که طبق گفته‌ی قرآن
وَ ما يَنْطِقُ عَنِ الْهَوى * إِنْ هُوَ إِلاَّ وَحْيٌ يُوحى [3]
است و یا
وَ إِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظيمٍ [4]
است.
معنای واژه‌ی دَرْک
خداوند می‌فرماید:
وَ ما أَدْراكَ ما لَيْلَةُ الْقَدْرِ
چه چیزی باعث شده که تو درک کنی، شب قدر را؟
لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْر
شب قدر از هزار ماه بهتر است.
امام صادق عَلَيْهِ‌السَّلَامُ در ادامه‌ی حدیث می‌فرماید:
فَمَنْ عَرَفَ فَاطِمَةَ حَقَّ مَعْرِفَتِهَا فَقَدْ أَدْرَكَ لَيْلَةَ الْقَدْرِ
کسی که فاطمه عَلَيْهِاالسَّلَامُ به حقِّ معرفتش بشناسد، شب قدر را درک کرده است.
حضرت در این‌جا نفرموده‌اند: "أَعرفَ لَيْلَةَ الْقَدْرِ" یا "أَعلمَ لَيْلَةَ الْقَدْرِ" بلکه فرموده‌اند:
أَدْرَكَ لَيْلَةَ الْقَدْرِ
لذا مشخص می‌شود که "أَدْرَكَ" از أعرف یا أعلمَ بالاتر است. حتا این‌که در عرف هم گفته می‌شود: تو مرا درک نکرده‌ای! این واژه‌ی "درک" همه‌ی جنبه‌ها را پوشش می‌دهد. تو مرا درک نکردی یعنی تمام وجود من، شخصیّت من، علم من، عاطفه‌ی من و ... را نفهمیده‌ای.
اهل آسمان‌ها و زمین از حقِّ معرفت حضرت زهرا عَلَيْهِاالسَّلَامُ بریده شده‌اند
آقای وحید خراسانی در این‌جا می‌فرمایند: کسی که برسد به حقِّ معرفت، آن شب قدری را که در دسترس احدی نیست، درک خواهد کرد. در ادامه می‌دهند که هیچ کس به غیر از پیغمبر صَلَّى‌اللَّهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ و اهل‌بیت علیهم‌السلام درک لیلة‌القدر را ندارند، حقِّ معرفت فاطمه عَلَيْهِاالسَّلَامُ را ندارند. بعد ادامه حدیث امام صادق عَلَيْهِ‌السَّلَامُ را می‌آورند:
وَ إِنَّمَا سُمِّيَتْ فَاطِمَةُ لِأَنَّ الْخَلْقَ فُطِمُوا عَنْ مَعْرِفَتِهَا
و همانا ایشان را فاطمه نام نهادند، زیرا به تحقیق خلق جدا شده‌اند از کسب معرفت ایشان
فَطَمَ یعنی قَطَعَ یعنی برید و فاصله گرفت.[5] لذا مردم از شناخت فاطمه عَلَيْهِاالسَّلَامُ محروم هستند. دقت کنیم! حضرت نمی‌فرمایند: "لِأَنَّ الناس" از معرفت ایشان بریده شده‌اند بلکه می‌فرمایند: "لِأَنَّ الْخَلْقَ" که خلق واژه‌ای بالاتر از ناس است. ناس یعنی مردمان، اما خلق یعنی همه‌ی آفرینش که شامل ملائکه و ... می‌شود. این‌که فرشتگان هم از حقِّ معرفت ایشان محروم هستند، خیلی مهم است زیرا فرشتگان موجودات متافیزیکی و ماورائی هستند و خداوند مدیریت جهان متافیزیک را به آنان سپرده است. در میان فرشتگان، جبرئیل امین عَلَيْهِ‌السَّلَامُ هم هست که واسطه‌ی وحی است.
در آیه‌ی دیگری در قرآن داریم:
إِنَّا أَنْزَلْناهُ في لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ [6]
ما قرآن را در شب مبارکه نازل کردیم.
حضرت موسی‌بن‌جعفر عَلَيْهِ‌السَّلَامُ ذیل یک روایت مفصل می‌فرمایند که تأویل "لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ" حضرت زهرا عَلَيْهِاالسَّلَامُ است.[7] برخی هم علّت این‌که "لَيْلَةٍ" گفته‌اند را این‌طور بیان کرده‌اند: شب دور تر از روز است نسبت به شناخت مردم؛ برخی دیگر نیز گفته‌اند: علّت آن حجاب حضرت زهرا عَلَيْهِاالسَّلَامُ است که خداوند به "لَيْلَةٍ" تأویل کرده است.[8] معرفت حضرت زهرا عَلَيْهِاالسَّلَامُ چگونه ممکن است خدایا! حتا فرشتگان را که آن‌ها را بالاتر از زمین و ساکن آسمان‌ها قرار دادی، نیز از حقِّ معرفت ایشان بریده شده‌اند.
لِأَنَّ الْخَلْقَ فُطِمُوا عَنْ مَعْرِفَتِهَا
زیرا به تحقیق، خلق جدا شده‌اند از کسب معرفت ایشان
وَالْحَمْدُ للَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ
[1] تفسير فرات الكوفي، ص: 581
[2] القدر (97) آیه 2
ترجمه: چه چیزی باعث می‌شود که شب قدر را درک کنی؟
[3] النجم (53) آیات 3 و 4
ترجمه: و از سر هوس سخن نمىگويد * اين سخن به جز وحيى كه وحى مى شود نيست.
[4] القلم (68) آیه 4
ترجمه: و راستى كه تو را خويى والاست!
[5] فطم: الفاء و الطاء و الميم أصلٌ صحیح يدلُّ على قَطْع شىء عن شىء؛ / معجم المقاييس اللغة، ج4، ص: 510
[6] الدخان (44) آیه 3
ترجمه: [كه] ما آن را در شبى فرخنده نازل كرديم.
[7] الکافی، الکلینی، ج ١، ص ٤٧٩ و بحار الانوار، العلامة المجلسی، ج ٢٤، ص 320
[8] بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج25، ص: 99
|