«فَأُعْلِمَ کُلَّ أبْیَضَ وَ أسْوَدَ: أنَّ عَلِیَّ بْنَ أبی طالِبٍ أخی وَ وَصِیّی وَ خَلیفَتی عَلَی أُمَّتی »
«و به هر سفید و سیاهی اعلام کنم که علیّبن ابیطالب، برادر و وصی و جانشین من در میان امّت من است.»
پیامبر اکرم صلیالله علیه وآله فرمودند: خداوندِ سلام، توسط جبرئیل سه بار به من امر فرمود که در این مکان بایستم.
«فَأُعْلِمَ کُلَّ أبْیَضَ وَ أسْوَدَ»: و به تمام سفیدپوستها و سیاهپوستها اعلام کنم که: «أنَّ عَلِیَّ بنَ اَبی طالِبٍ اَخی وَ وَصِیّی وَ خَلیفَتی»: علیّ ابن ابیطالب برادر من و وَصیّ من است. حضرت سه واژه و لقبِ اخوّت، وصایت و خلافت را برای امیرالمؤمنین علیهالسّلام بیان فرمودند. اگرچه هرکدام از این سه واژه میتواند بقیهی معانی را در برگیرد، ولی تأکید روی این سه واژه است. وقتی این سه واژه را کنار هم قرار دهیم، همهی ابعاد مختلف شخصیت امیرالمؤمنین علیهالسّلام را میرساند و هیچکدام از ابعادِ جانشینیِ امیرالمؤمنین علیهالسّلام جا نمیماند.
اخوّتبه معنای نزدیکی بسیار است. گویا در یک خانوادهایم و از یک پدر و مادر هستیم و حقوقمان باهم برابر و مساوی است. برادری اینگونه است.
در اصطلاح همهی فرهنگها وقتی یک مردی به مرد دیگر میخواهد بگوید خیلی نزدیک هستیم، میگوید: برادر. این مطلب در تمام فرهنگها جاری و یک مسألهی فطری است.
«وصِیّی»: وصیّ من است. وصیّت میتواند اندازهی مختلفی داشته باشد مانند: وصیّت در علم، وصّیت در سیاست، وصیت در اجتماع، وصیت در کار و ...؛ مثلاً من به شخصی وصیّت میکنم دربارهی کتابخانهام، یا وصیّت میکنم دربارهی خطابهی غدیر. پیامبر اکرم صلیالله علیه و آله میفرمایند: «وَصِیّی»: وصیّمن است.
تمام شئونی که مربوط به رسالت پیامبر اکرم صلیالله علیه و آله میشود، امیرالمؤمنین وَصیّشان هستند که شامل تمام شئون شخصی نیز میشود.
«وَ خَلیفَتی عَلی اُمَّتی» توضیح بعد از «وَصِیّی» هست. جانشین من است بر امّت من؛ یعنی امّت من هرچه از من میخواهند، امیرالمؤمنین علی آن را برآورده میکند.
شیعه معتقد است از امیرالمؤمنین تا امام زمان علیهم السّلام در همهی ابعاد شخصیتِ پیامبر اکرم صلیالله علیه و آله، جانشین ایشان هستند جز در قانون آوری.
پیامبر اکرم صلیالله علیه و آله قانونگذار نیستند. ایشان فقط قانونآور هستند. قانونگذار فقط خداست که به آن میگویند: «شارِع مقدّس».
امیرالمؤمنین علیهالسّلام جانشین پیامبر اکرم صلیالله علیه و آله هستند در تمام ابعاد شخصیتِ ایشان، مگر در قانون آوری.
والسّلام عليكم و رحمة الله و بركاتُه