![Title]( "Title")
درسی از خطابهی غدیر
به نام خداوند همه مِهر مِهروَرز
در این درس از مجموعه‌ي دروس امامت در خطابه‌ي غدير بعضي از اصطلاحات خطبه را مورد بحث قرار مي‌دهيم.
نگاهی به آیه‌ی تبلیغ و نکات آن:
فَاَوْحى اِلَىَّ: (بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ، يا اَيُهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ، فى عَلِىٍّ، يَعْنى فِى الْخِلاَفَةِ لِعَلِىِّ ابْنِ اَبي‌طالِب، وَ اِنْ لَمْ‌تَفْعَلْ فَمابَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النّاسِ).
پيامبر صلی الله علیه و آله در اول بخش دوم خطابه شان مي‌فرمايند كه خداوند به ايشان وحي كرد كه اي رسول، آنچه را از جانب پروردگارت درباره‌ي علي علیه السلام، يعني درباره‌ي خلافت و جانشيني ايشان، به تو نازل شده است ابلاغ بكن. تعابيري كه در خطبه براي معرفي اميرالمؤمنين علیه السلام و اعلان امامت ايشان مي‌آيد مختلف و متفاوت است.
حضرت رسول صلی الله علیه و آله از پنج گونه تعبير براي بيان معنايي كه مد نظرشان بوده است استفاده كرده‌اند: وراثت و وارث، امامت و امام، خلافت و خليفه، وصايت و وصي و ولايت و ولي. اينجا واژه‌ي خلافت آمده است.
تبلیغ ولایت با ردای رسالت
الف. اينجا پيامبر صلی الله علیه و آله براي اولين‌بار در خطبه، خلافت حضرت علي ابن ابي‌طالب علیه السلام را مطرح مي‌كنند.
در آيه‌ي شريفه‌ي يا اَيُهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ وَ اِنْ لَمْ‌تَفْعَلْ فَمابَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النّاسِ خداوند مقام پيامبر صلی الله علیه و آله را برمي‌شمرد و به ايشان مي‌گويد امامت حضرت اميرالمؤمنين را اعلام بكنند. امامت و خلافت البته در قبل به کرات اعلام شده است اما وقتي‌كه قرار است اين امر در غدير خُم اعلان رسمي و عمومي بشود آن‌گاه خداوند، براي ابلاغ چنين موضوعي پيامبر صلی الله علیه و آله را بصورت ویژه خاص خطاب می‌کند. تا ایشان ردا و شنل مخصوص آن را به تن نمایند.
كدام شنل و چه ردايي؟ رداي رسالت! چنان‌كه مي‌فرمايد يا أَيُهَا الرَّسُولُ... مثل آن‌كه كسي را كه طبيب است صدا بزنيم و به او بگوييم خانم يا آقاي دكتر، بايد طبابت بكني.
يا آقاي مهندس، بايد بروي كارگاه يا كارخانه و مهندسي بكني. آن‌وقت دكتر روپوش سفيدش را مي‌پوشد و مهندس لباس كارگاه‌اش را تن مي‌كند و آماده‌ي كار مي‌شود.
اينجا هم چنين اتفاقي مي‌افتد و از اين باب است كه خداوند مي‌فرمايد يا اَيُّها الرَّسُول. در ادبيات مي‌گويند تعليقِ حُکم بر وَصفْ مُشعِر بر عِليت است؛ یعنی هرگاه موصوفی با وصفی مقید شده و سپس حکمی براي آن موصوف آورده شود، مسلماً الفاظ کلام بر ثبوت حکم براي موضوع در هنگام وجود آن وصف دلالت می‌کند؛ چرا بايد رسالت‌ام را انجام بدهم؟ چون الرَّسُول هستي؛ يعني رسول خاص. خلافت يعني اين‌كه كسي پایش را جاي پاي كسي بگذارد و خلافت پيامبر صلی الله علیه و آله يعني اين‌كه اميرالمؤمنين عليه‌السلام پایشان را جاي پاي پيامبر صلی الله علیه و آله بگذارند. اصلاً خلافت يعني قدم زدن و رفتوآمد کردن. اصل واژه‌ي اختلاف يعني رفتوآمد كردن.
اگر به مسائلي مانند عدم اتفاق هم اختلاف مي‌گويند به‌خاطر اين است كه رفت و آمد مي‌كنند و حرف مي‌زنند و بحث مي‌كنند. مُخْتَلَف الْمَلَائِكَة كه در زيارتنامه‌ها مي‌خوانيم يا در اذن ورود به مشاهد مُشرّفه و حرم‌هاي مقدّس و مبارك ائمه‌ي اطهار، سلام‌اللّه عليهم، و امام‌زاده‌ها عليهم‌السلام مي‌گوييم به همان معناي جاي آمد و رفت است؛ يعني آن‌جا كه فرشته‌ها در رفت‌وآمدند. حالا معناي خلافتي كه پيامبر صلی الله علیه و آله مي‌فرمايند چيست؟ يعني كسي پايش را جاي پاي پيامبر اکرم صلی الله علیه و آله گذاشته است. چه‌کسي؟ علي ابن ابي‌طالب علیهما السلام.
تبلیغ ولایت مساوی با اکمال رسالت
ب. وَ اِنْ لَمْ‌تَفْعَلْ فَمابَلَّغْتَ رِسالَتَهُ. خداوند به حضرت رسول صلی الله علیه و آله مي‌فرمايد اگر اين کار را انجام ندهي و موضوع جانشيني ات را ابلاغ نكني رسالت خویش را انجام نداده‌اي. يعني رسالت تو پيام‌رساني است و آخرين مرحله‌ي پيام‌رساني، آجر آخري كه بر بناي رسالت و پيام‌آوري‌ات بايد بچيني و بگذاري، پيام‌رساني و ابلاغ جانشيني توست.
حالا معنا ندارد اگر عده‌ای اين آيه‌ي شريفه را درباره‌ي وضو و يا هر حكم ديگري تفسير كرده‌اند؛ براي اين‌كه آن احكام پيش‌تر هم بوده‌اند. البته ولايت هم بوده است، اما ابلاغ و اعلام ولايت و سرپرستي به‌طور رسمي و اين‌چنين علني در مقابل اين‌همه مردم انجام نشده و سابقه نداشته است. وَ اِنْ لَمْ‌تَفْعَلْ فَمابَلَّغْتَ رِسالَتَهُ نشان مي‌دهد که جانشيني و خلافت با رسالت مساوي است؛ چون رسالتي که پيامبر صلی الله علیه و آله در بيست‌و‌سه سال براي آن زحمت كشيدند اگر ابتر باشد و ادامه‌اي نداشته باشد فايده‌اي ندارد. اگر پيامبر صلی الله علیه و آله براي خودشان جانشين تعيين نکنند که ديگر نمي‌توانند ادامه بدهند و ادامه‌اي هم دركار نيست.
ج. وَ اللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النّاسِ يعني اين‌که تو از مردم ترس داري؛ خداوند تو را از ايشان حفظ مي‌كند و ترسي نداشته باش.
إن‌شاءالله ادامه این درس در شماره بعدی منتشر خواهد شد....
|
تاریخ درج: 26/05/1396 | کد مطلب: 8 | تعداد نظرات: 0 | تعداد بازدید: 584