به نام خداوند همه مِهر مِهر وَرز
درس دهم : تواضع نشانه خردمندي انسان عاقل
در درس هاي گذشته بيان شد كه پيامبر صلی الله علیه واله در تذكرات اخلاقي غير مستقيم با ايان حمد الهي اشاره به صفاتي از خداوند متعال دارند كه مخاطب با دريافت آن صفات نكته اخلاقي لازم را از آنها استخراج ميكند. در اين جا به بيان اين فراز از خطبهمي پردازيم:
أَشْهَدُ أَنَّهُ اللَّهُ الَّذِي تَوَاضَعَ كُلُ شَيْءٍ لِعَظَمَتِه : شهادت مي دهم كه او اللهاست و كل شي در برابر عظمت او فروتني كرده است.
اين تواضع به معناي تواضع تكويني است نه تشريعي يعني آفرينش جهان و موجودات طوري است كه نسبت به خداوند فروتني و تواضع كرده است با كمي تفاوت تواضع را مي توان همان تسبيح ناميد وپيامبر صلی الله علیه واله مي فرمايند: وقتي همه اشيا در برابر عظمت خداوند تواضع كرده اند انسان كه موجودي آزاد و خردمند است بايد به طریق اولي تواضع كند هر چقدر انسان بيشتر تواضع كند، روح عبادت در او بيشتر مي شود. ركوع يك نشانه از تواضع است كه اين عمل در اسلام بيانگر اين حقيقت است كه همه حركات فيزيكي(عبادت) درباره ی ورودي روحيات متافيزيكي است.
در ادامه حضرت مي فرمايند: وَ ذَلَّ كُلُّ شَيْءٍ لِعِزَّتِه : همه بايد در مقابل غرت او ذلول باشند
حضرت مي فرمايند: وقتي خدا بزگ و غير قابل مفوذ پس شما كه انسان عاقل مختار وداراي آزادي هستيد بايد در مقابل اين عظمت ذليل و رام باشيد
وسپس در ادامه مي فرمايند: وَ اسْتَسْلَمَ كُلُّ شَيْءٍ لِقُدْرَتِه : همه موجودات در برابر قدرت خدا سر تسليم فرود مي آورند
اي انسان! تو كه قدرت خداوند متعال را با علم و عقل خود بهتر و بيشتر درك ميكني پس تو بايد به طريق الوي تسليم قدرت او باشيد.
همه اين تذكرات غير مستقيم است پيامبر صلی الله علیه واله از موجودات محبت ميكنند و انسان كه جزيي از كل مي باشد را با اين تذكرات بيدار ميكند و به وظيفه اش آشنا مي سازد. يعني بايد در مقابل خداوند متواضع ذلول و تسليم باشي.
اين كه پيامبر صلی الله علیه واله در ابتداي سخن كه مي خواهد حمد خدا را بكنند در قالب حمد نكات اخلاقي را تذكر مي دهند" برائت استهلال" ناميده ميشود.
در درسهاي آينده اين اصطلاح را بيشتر و دقيق تر دنبال خواهيم كرد.
