به نام خداوند همه مِهر مِهر وَرز
درس نهم: تبری از ملاعین، امر خداوند متعال
منکر ولایت امیر المومنین علیه السلام ملعون است
مَعاشِرَ النّاسِ، فَضِّلُوا عَلِیاً فَاِنَّهُ اَفْضَلُ النَّاسِ بَعْدى مِنْ ذَكَرٍ و اُنْثى ما اَنْزَلَ اللّه الرِّزْقَ وَ بَقِىَ الْخَلْقُ، مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ، مَغْضُوبٌ مَغْضُوبٌ مَنْ رَدَّ عَلَىَّ قَوْلى هذا وَ لَمْ‌یوافِقْهُ، اَلا اِنَّ جَبْرئیلَ خَبَّرنى عَنِ اللّه تَعالى بِذالِكَ وَ یقُولُ
پیامبر اكرم صلیاللّهعلیهوآله می‌فرمایند: ملعون است ملعون است، مغضوب است مغضوب است، آن‌كس كه این گفته‌ی من را رد بكند و با آن موافق نباشد. سپس به‌واسطه‌ی جبرئیل از خداوند نقل می‌كنند:
مَنْ عادى عَلِیاً وَ لَمْ‌یتَوَلَّهُ فَعَلَیهِ لَعْنَتى وَ غَضَبى
یعنی لعنت و غضب من بر كسی است كه با علی علیه‌السلام دشمنی بكند و ولایت او را نپذیرد.
آن‌چه پیامبر صلیاللّهعلیهوآله از جبرئیل نقل كرده‌اند فرموده‌ی خدا و حدیث قدسی است.
اولین مسأله این است که رسول خدا صلیاللّهعلیهوآله می‌فرمایند: کسانی که با قول من درباره‌ی علی علیه‌السلام و امامت او مخالفت بکنند مورد لعن هستند. بعد توضیح می‌دهند که این فرمایش خدا است که چنین فردی مورد لعن و غضب است.
مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ
یعنی
ملعونٌ مِنَ اللّه
است و از طرف خدا لعن شده و خداوند او را لعنت کرده است.
مَغْضُوبٌ مَغْضُوبٌ
هم یعنی از جانب خدا مورد غضب قرار گرفته است؛ چون در خطبه این‌گونه می‌فرمایند كه:
اَلا إِنَّ جَبْرئیلَ خَبَّرنى عَنِ اللّه تَعالى بِذالِكَ وَ یقُولُ مَنْ عادى عَلِیاً وَ لَمْ‌یتَوَلَّهُ فَعَلَیهِ لَعْنَتى وَ غَضَبى
پس کسی‌که قول پیغمبر صلیاللّهعلیهوآله را رد بکند مورد لعن خدا قرار گرفته است. این‌جا اسم ولی را آورده‌اند و نه عنوان ولایت را؛
مَن عادی عَلیاً
و قبل‌تر فرموده‌اند:
مَنْ رَدَّ عَلَىَّ قَوْلى هذا
كه این
قَوْلی
ناظر به مبحث امامت و نیز شخص امام است. مخالفت با امامت و امام و ولی و ولایت چنین اثری دارد که آن‌كس كه مخالف است و تمرد می‌كند مورد طرد و لعن قرار می‌گیرد. این‌جا نکته‌ی اصلی آن است كه چرا لعن؟ امروز هستند كسانی كه با لعن مخالف‌اند و متأسفانه بیش‌تر این‌ها افرادی هستند که ادعای تشیع می‌کنند. ایشان می‌گویند: خداوند همه را خوب آفریده است، پس چرا لعن می‌کنید؟ می‌گویند: شما سلام بدهید، زیارت عاشورا بخوانید اما لعنی را كه در آن آمده است، نگویید! می‌گوییم: اگر سخن ایشان صحیح است پس خدا هم نباید لعن کرده باشد چون چه‌بسا آن افراد كه لعنت شده‌اند توبه كرده باشند. آن‌چه می‌خواهیم بگوییم این است كه اگر مرجع این آقایان و روشن‌فکران، قرآن کریم است؟ ملاحظه بكنند و ببینند چه‌قدر در قرآن لعن آمده است.
آیات لعن در قرآن کریم
قدری از این آیات را كه حاوی لعن است ما برمی‌شمریم.
سوره‌ی احزاب، آیه‌ی 64
اِنَّ اللّه لَعَنَ الْكافِرینَ وَ اَعَدَّ لَهُمْ سَعیراً (1)
خدا كافران را لعنت كرده و برایشان آتشى سوزان مهیا كرده است.
سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 38
كُلَّما دَخَلَتْ اُمَّةٌ لَعَنَتْ اُخْتَها (2)
هر امتى كه به آتش داخل شود امت هم‌كیشِ خود را لعنت كند.
سوره‌ی نساء، آیه‌ی 47
یا اَیهَا الَّذینَ اُوتُوا الْكِتابَ آمِنُوا بِما نَزَّلْنا مُصَدِّقاً لِما مَعَكُمْ مِنْ قَبْلِ اَنْ نَطْمِسَ وُجُوهاً فَنَرُدَّها عَلی اَدْبارِها اَوْ نَلْعَنَهُمْ كَما لَعَنَّا اَصْحابَ السَّبْتِ وَ كانَ اَمْرُ اللّه مَفْعُولاً(3)
اى كسانی‌كه شما را كتاب داده شده، به كتابی كه نازل كرده ایم و كتاب شما را نیز تصدیق مى كند، ایمان بیاورید پیش از آن‌كه نقش چهره هایى را محو كنیم و روی‌ها را به قفا برگردانیم یا هم‌چُنان كه اصحاب سَبْت را لعنت كردیم شما را هم لعنت كنیم. و فرمان خدا شدنى است.
سوره‌ی مائدة، آیه‌ی 13
فَبِما نَقْضِهِمْ میثاقَهُمْ لَعَنَّاهُمْ وَ جَعَلْنا قُلُوبَهُمْ قاسِیةً (4)
و اهل كتاب، جز اندكى از آن‌ها، چون پیمان‌شان را شكستند لعنت‌شان كردیم و دل‌هاشان را سخت گردانیدیم.
سوره‌ی نساء، آیه‌ی 118
لَعَنَهُ اللّه وَ قالَ لَاَتَّخِذَنَّ مِنْ عِبادِكَ نَصیباً مَفْرُوضاً (5)
خدایش لعنت كرد و شیطان گفت گروهى معین از بندگانت را به فرمان خویش مى گیرم.
سوره‌ی مائدة، آیه‌ی 60
قُلْ هَلْ اُنَبِّئُكُمْ بِشَرٍّ مِنْ ذلِكَ مَثُوبَةً عِنْدَ اللّه مَنْ لَعَنَهُ اللّه وَ غَضِبَ عَلَیهِ وَ جَعَلَ مِنْهُمُ الْقِرَدَةَ وَ الْخَنازیرَ وَ عَبَدَ الطَّاغُوتَ اُولئِكَ شَرٌّ مَكاناً وَ اَضَلُّ عَنْ سَواءِ السَّبیلِ(6)
بگو آیا شما را از كسانی‌كه نزد خدا كیفرى بدتر از این دارند خبر بدهم؛ كسانی‌كه خداشان لعنت كرده و بر آن‌ها خشم گرفته و بعضى را بوزینه و خوك گردانیده است و خود بت پرستیده اند. اینان را بدترین جایگاه است و از راه راست گُم‌گشته ترند.
سوره‌ی بقره، آیه‌ی 88
وَ قالُوا قُلُوبُنا غُلْفٌ بَلْ لَعَنَهُمُ اللّه بِكُفْرِهِمْ فَقَلیلاً ما یؤْمِنُونَ (7)
گفتند: دل‌هاى ما در حجاب است. نه! خدا آنان را به‌سبب كفرى كه می‌ورزند مطرود ساخته و چه اندك ایمان مى آورند.
سوره‌ی نساء، آیه‌ی 52
اُولئِكَ الَّذینَ لَعَنَهُمُ اللّه وَ مَنْ یلْعَنِ اللّه فَلَنْ‌تَجِدَ لَهُ نَصیراً (8)
اینان كسانی هستند كه خدا لعنت‌شان كرده است و هركس را كه خدا لعنت كند براى او هیچ یاورى نیابى.
سوره‌ی توبة، آیه‌ی 68
وَعَدَ اللّه الْمُنافِقینَ وَ الْمُنافِقاتِ وَ الْكُفَّارَ نارَ جَهَنَّمَ خالِدینَ فیها هِی حَسْبُهُمْ وَ لَعَنَهُمُ اللّه وَ لَهُمْ عَذابٌ مُقیمٌ (9)
خدا به مردان منافق و زنان منافق و كافران وعده‌ی آتش جهنم داده است، در آن جاودانه اند، همین برایشان بس است، لعنت خدا بر آن‌ها باد و به عذابى پایدار گرفتار خواهند شد.
سوره‌ی احزاب، آیه‌ی 57
اِنَّ الَّذینَ یؤْذُونَ اللّه وَ رَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللّه فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ اَعَدَّ لَهُمْ عَذاباً مُهیناً (10)
هر آینه كسانى را كه خدا و پیامبرش را آزار مى دهند خدا در دنیا و آخرت لعنت كرده و برایشان عذابى خوار كننده مهیا كرده است.
سوره‌ی محمد صلیاللّهعلیهوآله، آیه‌ی 24
اُولئِكَ الَّذینَ لَعَنَهُمُ اللّه فَاَصَمَّهُمْ وَ اَعْمى اَبْصارَهُم (11)
اینان هستند كه خدا لعنت‌شان كرده است و گوش‌هاشان را كر و چشم‌هاشان را كور ساخته است.
سوره‌ی فتح، آیه‌ی 6
وَ یعَذِّبَ الْمُنافِقینَ وَ الْمُنافِقاتِ وَ الْمُشْرِكینَ وَ الْمُشْرِكاتِ الظَّانِّینَ بِاللّه ظَنَّ السَّوْءِ عَلَیهِمْ دائِرَةُ السَّوْءِ وَ غَضِبَ اللّه عَلَیهِمْ وَ لَعَنَهُمْ وَ اَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ وَ ساءَتْ مَصیراً (12)
و [تا] مردان و زنانِ نفاق پیشه و مردان و زنانِ مشرك را كه به خدا گمان بد برده اند عذاب كند بَدِ زمانه بر آنان باد، و خدا بر ایشان خشم نموده و لعنت‌شان كرده و جهنّم را براى آنان آماده گردانیده و [چه] بد سرانجامى است!
در قرآن این‌همه گروه‌های مختلف مورد لعن قرار گرفته‌اند و طایفه‌ی گسترده‌ای هستند که لعنت شده‌اند. از قرآن كه بگذریم به روایات می‌رسیم. به آن آقایان می‌گوییم اگر روایات را قبول دارید که نگاه كنید؛ لعن مفصلاً در روایت آمده است. حالا كار نداریم به این‌که چه‌کسی لعن شده است. موضوع این است كه عده‌ای هستند كه هم در قرآن كریم و هم در روایات لعن شده‌اند.
فطری بودن مسئله لعن
اساساً مسأله‌ی ملعون‌شدن و مغضوب‌شدن یا نشدن یک مسأله‌ی فطری است! به‌خاطر این‌که تولّی و تبرّی ریشه در فطرت دارد و مسأله‌ای فطری است. انسان کسانی را دوست دارد و دوستانش را نیز دوست می‌دارد و کسانی را دشمن دارد و دشمنانش را نیز دشمن می‌دارد و دوست ندارد.
به‌طور کلی این دو قوه درون انسان هست و در فطرت او خاستگاه دارد. اصالتاً لعن و غضب ریشه در وجود انسان دارد. انسان هم شهوت دارد که شهوت به‌معنای مطلق میل و رغبت منظور است و هم غضب دارد که مُراد از غضب، مطلقِ تنفر است. مثلاً آدمی غضب دارد از چیزی که مناسب معده‌اش نیست، به چیزی كه مناسب روحیه‌اش نیست غصب دارد و آن را لعن می‌کند. یعنی نیروی شهوت كه میل و عشق و محبت هم جزو آن است، به‌معنای مطلق اشتها، و نیروی غضب که همان تنفر ملموس در وجود انسان است دو قوه‌ی درونی آدمی هستند. این یک مطلب طبیعی است.
مگر می‌شود انسان همه‌ی موجودات را دوست بدارد. البته كه همه‌ی موجودات مخلوقات خدا هستند و از این‌جهت که مخلوق خدا هستند مطلوب‌اند اما موجودات مُختار را که با اختیار خودشان کارهایی انجام می‌دهند یا نمی‌دهند می‌شود دوست یا دشمن داشت. ایشان می‌توانند محبت یا نفرت و غضب ما را برانگیزانند. درباره‌ی جمع محبت و لعن، یعنی طرد و جذبِ تؤامان، می‌گوییم: اگر اجتماع نقیضین نباشند اما پُر واضح است، اجتماع ضدین هستند! اجتماع ضدین هم محال‌بودنش به‌خاطر این است که نهایتاً به اجتماع نقیضین می‌کشد؛ چون تمام محالات فلسفی و منطقی منتهی می‌شود به اجتماع نقیضین و اصل امتناع اجتماع نقیضین جزو اصل‌های اولیه‌ی فطری است.
مخالف لعن زیارت عاشورا در واقع مخالف امام حسینعلیه‌السلام است
در زیارت عاشورا متعدد لعن آمده است. آن‌ها که مخالف زیارت عاشورا هستند و از لعن‌ها شروع می‌کنند به مخالفت در واقع با امام حسینعلیه‌السلام مخالف‌اند! اگر امام حسینعلیه‌السلام حقیقت درستی است؟ ولَو این‌که امام هم نباشند و تنها کسی بوده باشند که در راه حق و دفاع از خویش کشته شده‌اند، پس دشمنان ایشان ملعون‌اند. خیلی طبیعی است كه اگر دشمنان ایشان ملعون و مغضوب هستند پس دوستان‌شان محبوب‌اند.
این موضوع از فطرت انسان برمی‌خیزد و نمونه‌هاش را هم مفصلاً در آیات شریفه‌ی قرآن كریم دیدیم. حالا این‌که منظور آیه‌ها چه‌کسی است و مصادیق آن‌ها کیان‌اند بحث دیگری است ولی آیات متعددی در قرآن هست كه بر اصل لعن صحه می‌گذارند و در روایات هم لعن به‌تفصیل آمده است. در روایات غیر از کسانی‌که به‌خاطر اعتقادشان لعنت شده‌اند كسانی هم هستند كه از منظر اخلاق ملعون‌اند، مثلاً آن‌ها كه عاق والدین باشند یا مظلمه‌ای به گردن‌شان باشد.
پیامبر اکرم صلیاللّهعلیهوآله مسأله‌ی لعن را مطرح می‌کنند و می‌فرمایند:
مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ، مَغْضُوبٌ مَغْضُوبٌ مَنْ رَدَّ عَلَىَّ قَوْلى هذا وَ لَمْ‌یوافِقْهُ
و بعد حدیث قدسی تلاوت می‌كنند که
مَنْ عادى عَلِیاً وَ لَمْ‌یتَوَلَّهُ فَعَلَیهِ لَعْنَتى وَ غَضَبى
و آن‌وقت نتیجه‌ای می‌گیرند؛ یك نتیجه‌ی عملی. در واقع به مردمی که آن‌جا جمع شده‌اند می‌فرمایند: به اعمال‌تان نگاه كنید و ببینید اعمال شما آن‌گونه اعمالی است که لعن و غضب می‌آورد یا آن‌گونه است كه محبت و جذب می‌آورد. وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اتَّقُوا اللّه، اَنْ تُخالِفُوهُ فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوتِها، اِنَّ اللّه خَبیرٌ بِما تَعْمَلُونَ
حضرت صلیاللّهعلیهوآله آیه‌ای از قرآن تلاوت می‌كنند و بین آیه خودشان آن را تفسیر می‌کنند.
اَنْ تُخالِفُوهُ فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوتِها
جمله‌ی خود پیغمبر صلیاللّهعلیهوآله است. (13) هر کس باید نگاه کند که برای فردای خود چه فرستاده است، پروای الهی پیشه کنید که اگر با علی علیه‌السلام مخالفت کنید، گام‌هایتان بعد از این‌كه ثابت شده باشند می‌لغزند و خدای متعال دانا است به جزئیات تمام آن‌چه شما عمل می‌کنید. یعنی خداوند آگاه است به بغض و حُبّی که نسبت به علی علیه‌السلام دارید و موافقت یا مخالفتی که نسبت به من دارید و این‌که آیا شما مغضوب و ملعون هستید.
خداوند متعال آن‌چیزی را كه شما عمل می‌کنید می‌داند و عمل شما مجسم می‌شود و فردای قیامت خودتان عمل‌تان را خواهید دید و آن‌چه كه نسبت به امیرالمؤمنین علیه‌السلام مخالفت یا موافقت کردید همه مورد توجه قرار خواهد گرفت. در این بخش کوتاه پیامبر صلیاللّهعلیهوآله هم درباره‌ی لعن و خشم و غضب حدیث قدسی آورده‌اند و هم درباره‌ی تجسم اعمال صحبت کرده‌اند و هم این‌که
اِنَّ اللّه خَبیرٌ بِما تَعْمَلُونَ
تذكر داده‌اند كه خداوند متعال از جزئیات اعمال شما خبر دارد.
وَالْحَمْدُ للَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ
منابع
1) سوره‌ی احزاب، آیه‌ی 64
2) سوره‌ی اعراف، آیه‌ی 38
3) سوره‌ی نساء، آیه‌ی 47
4) سوره‌ی مائدة، آیه‌ی 13
5) سوره‌ی نساء، آیه‌ی 118
6) سوره‌ی مائدة، آیه‌ی 60
7) سوره‌ی بقره، آیه‌ی 88
8) سوره‌ی نساء، آیه‌ی 52
9) سوره‌ی توبة، آیه‌ی 68
10) سوره‌ی احزاب، آیه‌ی 57
11) سوره‌ی محمد صلیاللّهعلیهوآله، آیه‌ی 24
12) سوره‌ی فتح، آیه‌ی 6
13) یا اَیهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّه وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اتَّقُوا اللّه اِنَّ اللّه خَبیرٌ بِما تَعْمَلُون (سوره‌ی حشر، آیه‌ی 18)
