به نام خداوند همه مِهر مِهروَرز

وَ اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ

این جمله‌ی بزرگی است. در ادیان و اسلام دوتا اصطلاح داریم یکی لفظ إخلاص است و دیگری تأویل؛ در همه جا هم لغت تأویل هست و هم لغت اخلاص؛ اخلاص، خلوص یعنی یک کاری را صاف انجام بدهیم. مثلاً وقتی پدرمان می‌گوید: این کار را انجام بده، واقعاً برای پدرمان انجام بدهیم. خلوص یعنی نیتّ‌مان فقط یک‌جا باشد و همان جایی باشد که از ما خواسته‌اند. منتها اصل خلوص برای خدا باید باشد چون تنها خداوند، اللهو معبود است و ما باید همه کارها را اول برای ایشان انجام دهیم. برای ایشان اگر انجام بدهیم، آن‌وقت تمام کارها در جای خودش قرار می‌گیرد.
إخلاص بر باب افعال است یعنی من سعی می‌کنم در میدان خلوص وارد شوم. مثلاً ایمان و أمن؛ أمن یعنی آرامش. ایمان یعنی خودم را در فضای أمن وارد می‌کنم. خلوص یعنی خالص بودن فکر و اندیشه یا جایی برای کسی. اما وقتی می‌گوییم إخلاص یعنی تلاش می‌کنم که خودمان را وارد میدان خلوص کنیم. آن‌وقت این
اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، كَلِمَةٌ
کلمه‌ای است. ما در عرب یک کلمه داریم و یک کلام داریم. کلمه یعنی آن‌که وقتی می‌گوییم، مستمع سکوت نمی‌کند و منتظر است. مثلاً می‌گوییم: مادَرِ یکی از دوستان جلسه‌‌ی ما، همه منتظر هستند تا بگویم، خُب؟! بعد ادامه می‌دهم که ایشان به رحمت خدا پیوسته است.

وقتی که می‌گویم: به رحمت خدا پیوسته است، دیگر می‌شود، کلام. اما تا مادامی که آن خبر را نگفته‌ایم و سکوت نبود و شما منتظر بودید، هنوز کلمه است وَلو خیلی باشد. در عرب کلمه داریم و کلام؛
لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ
کلام است چون معنایش تمام است. خدایی غیر از او نیست. اما در ادبیات عرب و قرآن و اسلام وقتی یک کلامی یک هدف خاص داشته باشد و بخواهند، شعار و بِرند بشود و روی آن خیلی تأکید داشته باشند، می‌گویند: کلمه؛ لذا
لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ
کلمه است. حضرت رضا علیه‌السلام فرمودند:
كَلِمَةُ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حِصْنِي فَمَنْ قَالَهَا دَخَلَ حِصْنِي وَ مَنْ دَخَلَ حِصْنِي أَمِنَ مِنْ عَذَابِي‏ (1)، بِشَرْطِهَا وَشُروُطِهَا وَاَنَا مِنْ شُرُوطِهَا
کلمه گفتند. کلمه‌ی اللهفرمودند. درست است که این کلام است ولی خلاصه‌اش، توحید است. می فرمایند که:
اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ
کلمه‌ای است که خداوند، إخلاص را تأویل آن قرار داده است.

وَالْحَمْدُ للَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ
 

منابع

1) كشف الغمة في معرفة الأئمة (ط - القديمة)، ج‏2، ص: 308