به نام خداوند همه مِهر مِهروَرز

كَلِمَةٌ جَعَلَ الاِخْلاصَ تَأْوِيلَها

لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ یک ترجمه دارد؛ یک تفسیر دارد که بیان می‌کنند و دیده‌ام که گاهی به ترجمه، تفسیر می‌گویند و به تفسیر، ترجمه! و دیده‌ام در برخی جاها، برعکس هم معنا می‌کنند! عرض می‌کنم خدمت شما که الفاظ و واژگان، یک ترجمه، یک تفسیر و یک تأویل دارند. معمولاً مردم به عرف عوام، تأویل و تفسیر را باهم می‌گویند در صورتی که باهم نیستند و خیلی هم فرق دارند.
ترجمه یعنی تبدیل کلمه به کلمه‌ در زبانی دیگر؛ مثلاً می‌گویم: ترجمه‌ی حمد می‌شود: ستایش.
تفسیر یعنی بیان مراد از کلمه؛ حال مراد از یک کلمه یا از یک جمله؛ مثلاً می‌گویم: Give me a glass of water؛ می‌گویند: ترجمه water چیست؟ می‌گویم یعنی HO2، آب؛ خُب! تفسیر بیان مراد بود. آقای فلانی که وارد جلسه شده است می‌گوید: منظور حاج‌آقا از water، آب نیست بلکه یک چیز نوشیدنی است که تشنگی‌اش را برطرف کند. وی در این‌جا به دنبال تفسیر است. یعنی درست است که گفته شد water، ولی منظور خاصِ آب نیست بلکه اگر چایی و شربت هم بدهید، درست است.
تأویل هم یعنی برگشت. "عاد الی الامر" یعنی برگشت به این کار؛ تأویل یعنی برگشت شده است. آن وقت در این به ‌اصطلاح آیات کریمه، این یک نکته خیلی مهم است اگر سعی کنید تحویل بدهید من خوشحال می‌شوم. در قرآن کریم ما یک ترجمه داریم. ترجمه یعنی این‌که می‌گویم:
قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ (1)
أَحَدٌیعنی تک؛ بعد یک وقت تفسیر داریم. تفسیر یعنی خدا تک است و نظیر و شبیه ندارد. مراد از این أَحَدٌاین نیست که خدا یک دانه است بلکه مراد این است که خدا همه جا مسلط است. تأویل یعنی چی؟ یعنی برگشت این أَحَدٌبه آن شیء خارجی، یعنی آن‌که در خارج وجود دارد که به آن تأویل می‌گویند. مثلاً در قرآن داریم:

يَوْمَ يَأْتي‏ تَأْويلُه‏ (2)
روزی که تأویلش می‌آید. تأویل چه چیزی می‌آید؟ تأویل قرآن می‌آید. یک سوره‌ای در قرآن کریم داریم به نام سوره‌ی حجرات (3)؛ سوره حجرات یک به ‌اصطلاح تعبیری دارد که خیلی خیلی جالب است. یکی از عبارت‌هایی که در سوره‌ی حجرات دارد این‌که است که:
يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثيراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ (4)
اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد، از بسيارى از گمان‌ها بپرهيزيد كه پاره‏اى از گمان‌ها، گناه است‏.
وَ لا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً أَ يُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخيهِ مَيْتاً فَكَرِهْتُمُوهُ
بعضی از شما غیبت بعضی را نکنید آیا دوست دارید یکی از شما که گوشت مرده برادر مؤمن‌تان را بخورید؟
خُب این چه ربطی دارد؟ غیبت به خوردن گوشت مرده‌ی برادرِ مؤمن! آیا دوست دارید گوشت مرده برادرتان را بخورید؟ نه کراهت دارید. می‌گویند: این تأویل غیبت است در روز قیامت؛ یعنی غیبت کردن به معنای خوردن گوشت مرده‌ِی برادرِ مؤمن است. یعنی تجسم خارجی آن و آن چیزی که در بیرون واقع می‌شود. زیرا روز قیامت، تجسم اعمال است. تجسم اعمال در روز قیامت به معنای این است که کسی که غیبت می‌کند، گوشت برادرِ مؤمن خویش را می‌خورد. پس تأویل یعنی تحقق خارجی، یعنی ماکت خارجی.
بیان یک ‌مثال برای تقریب به ذهن
دکتر نسخه می‌دهد. در نسخه اسم چندتا دارو را می‌برد. مثلاً می‌گوید: آموکسی سیلین 250 را هر شش ساعت یک‌بار بخورید. می‌گویید: آموکسی سیلین یعنی چه؟ می‌گوید: یعنی چیزی که عفونت را از بین می‌برد. می‌گویید: مرادتان از این‌که آموکسی سیلین را بخورم، چیست؟ می‌گوید: مرادم این است که شما باید مواظب باشید و هر شش ساعت یک‌عدد را بخورید.
حالا تأویلش چیست؟ تأویلش این است که یک هفته بعد، آن ویروس‌هایی که مربوط به سرماخوردگی و تب است، همه از بین می‌روند. یعنی تاویلش معدوم‌ شدن و کشته‌شدن و از بین رفتن، آن ویروس‌ها است. آن‌وقت  يَوْمَ يَأْتي‏ تَأْويلُه‏ (5)
یعنی روزی که تأویل قرآن می‌آید. یعنی تحقق آیات کریمه‌ی قرآن در قیامت انجام می‌شود. تأویل قرآن را نمی‌داند مگر خدا و راسخان در علم؛ بنابراین كَلِمَةٌ جَعَلَ الاِخْلاصَ تَأْوِيلَها یعنی تأویل و پیاده ‌شده‌ی اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ در عالم بیرون؛ این است که انسان، کارهایش را فقط باید برای خدا انجام بدهد.


وَالْحَمْدُ للَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ

منابع

1) الإخلاص (112) آیه 1
2) الأعراف (7) آیه 53
3) سوره‌ی چهل‌ و نهم قرآن کریم
4) الحجرات (49) آیه 12
5) الأعراف (7) آیه 53