به نام خداوند همه مِهر مِهروَرز
مُشَمِّراً ناصِحاً مُجِدّاً كادِحاً، لا تَأْخُذُهُ فِى اللّهِ {لَوْمَةُ لائِمٍ}
"مُشَمِّراً" یعنی همیشه برای کار، کمر همّت بسته است. همیشه پاچههای شلوارش را بالا زده که بتواند بهتر بدود. تشمیر یعنی کوتاه کردن لباس، جمع کردن لباس که انسان بتواند کارش را تندتر انجام بدهد. "مُشَمِّراً" یعنی همیشه امیرالمؤمنین عَلَیهِالسَّلَامُ همیشه برای کار آماده هستند. "ناصِحاً" یعنی خیر خواه است؛ پند جزء زیر مجموعههای خیر خواهی است. "مُجِدّاً" یعنی جدّیت و کوشش او فراوان است. مجدّ یک معنای دیگر هم دارد یعنی غیر از اینکه خودش جدّیت دارد، دیگران را نیز به جدّیت وا میدارد.
لا تَأْخُذُهُ فِى اللّهِ {لَوْمَةُ لائِمٍ[1]}
در راه خدا و در راه فرمانِ خدا و عمل در راهِ خدا، ملامت ملامت کنندهای او را تحت تأثیر قرار نمیدهد. "فِى اللّهِ" یعنی فی سبیل الله یعنی در راه خداوند، در کار خداوند. روحیهی بشر اینطور است که وقتی کاری را انجام میدهد، تشویق و سرزش هر دو در او مؤثر است. انسانهای معمولی این جوری هستند اما انسانهایی که خیلی نزدیک هستند، تشویق باعث نمیشود که به خودشان ببالند و مغرور شوند و خدا را فراموش کنند و سرزنش کردن سرزنشگران هم آنها را از کار خوب باز نمیدارد.
تشویق مؤثر است. ائمه علیهمالسلام در امور تربیتی به ما فرمودهاند: وقتی کسی کار میکند، تشویق کنید و از او تشکر کنید. خوب است که دیگران را به جا مدح نماییم اما ذم دیگران خوب نیست. البته نهی از منکر داریم ولی آن با مذمت فرق دارد. از نظر اسلامی اگر ما بتوانیم در برخورد با مردم، از کارهای خیرشان تشکر کنیم و در مورد کارهای بَدشان نیز با ملایمت تذکر دهیم، خیلی خوب است. اما آن چیزی که در روحیهی انسان بسیار مؤثر است، مذمت مذمتگران است.
یکی از صفاتی که در قرآن کریم آمده است همین "لَوْمَةُ لائِمٍ" است. در روایات بسیاری از صفات امیرالمؤمنین صَلَّىاللَّهُعَلَیهِوَآلِهِ اینگونه آمده است که چون ایشان تمام کارهایشان را برای خدا انجام میدادند، ملامتِ ملامتگران در ایشان تأثیری نداشته است. حتا در این صفت در انسانهای بیدین که کارهای خیر انجام میدهند باعث شده است که شخصیّتهای بزرگی شوند مانند مخترعین و مکتشفین.
این "لَوْمَةُ لائِمٍ" در نوع روایات برای امیرالمؤمنین عَلَیهِالسَّلَامُ و مؤمنان خالص آمده است. مؤمنان خالص کسانیاند که
لا تَأْخُذُهُ فِى اللّهِ {لَوْمَةُ لائِمٍ}
هستند. اینها صفات برجستهای است که حضرت زهرا عَلَیهِاالسَّلَامُ برای امیرالمؤمنین عَلَیهِالسَّلَامُ ذکر کردهاند. هیچ روایتی نداریم که آنها به نشانه اعتراض بلند شده باشند و یا بگویند که اینطور نبوده و مثلاً شما زیادی تعریف کردید. این افتخار ما است که دین ما، امامت ما و اولین امام ما، امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب عَلَیهِالسَّلَامُ است که دارای این صفات بوده است.
وَالْحَمْدُ للَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ
[1]المائده (5) آیه 54