به نام خداوند همه مِهر مِهروَرز
وَ اتَّبِعُوا الْعِلْمَ وَ تَمَسَّكُوا بِهِ، فَـ «اِنَّما یخْشَى اللّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ»
این جمله ازجملات استثنایی کل روایات است که حضرت می‌فرمایند: پیروی کنید از علم و متمسّک بشوید به علم و چنگ بزنید به علم؛
فَـ «اِنَّما یخْشَى اللّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ
این است و جز این نیست. از خدا ترس دارند از میان بندگان، دانش‌وران و دانشمندان
وَ اتَّبِعُوا الْعِلْمَ
فقط یک‌جا است و آن، این‌جاست که حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها می‌فرمایند ولی مصدر این وَ اتَّبِعُوا که فعل امر است؛ عبارت وَ اتِّبَاعَ الْعِلْم داریم که امیرالمؤمنین سلام‌الله‌علیه در روایتی (1) علامات اهل دین می‌فرمایند که آن‌ها علاماتی دارند که از آن جمله صدق حدیث و اداء امانت و... بعد می‌فرمایند:
وَ اتِّبَاعَ الْعِلْم
و پیروی علم
در دعای نُدبه هم یک جمله‌ای آمده است که به این جمله می‌خورد. وقتی ما خدمت امام زمان سلام‌الله‌علیه استغاثه می‌کنیم و نُدبه داریم و دعوت می‌کنیم، می‌گوییم:
یا ابْنَ الْعُلُومِ الْكَامِلَة (2)
ای فرزند دانش‌های کامل!
یعنی ائمه سلام‌الله‌علیهم را به عنوان علوم تعبیر می‌کنیم که مفرد آن می‌شود: علم؛ در این‌جا حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها می‌فرمایند:
وَ اتَّبِعُوا الْعِلْمَ وَ تَمَسَّكُوا
به احتمال قوی می‌تواند نظر حضرت از علم، امیرالمؤمنین سلام‌الله‌علیه باشد چون فرمودهاند:
وَ اتَّبِعُوا الْعِلْمَ
و هم فرمودهاند:
وَ تَمَسَّكُوا
یعنی نتیجه‌ی حَقَّ تُقاتِهِ را این دانسته‌اند که پیروی کنید از علم و تمسک به علم کنید.
فَـ «اِنَّما یخْشَى اللّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ
این است و جز این نیست که از بین بندگان، علما خشیت دارند
پس بنابراین در عبارت "وَ اتَّبِعُوا الْعِلْمَ وَ تَمَسَّكُوا"، اتَّبِعُوا الْعِلْمَ منحصر به فرد است که به امیرالمؤمنین سلام‌الله‌علیه فرمودهاند.
یا ابْنَ الْعُلُومِ الْكَامِلَة (3) که در دعای ندبه نیز هست، به امام زمان سلام‌الله‌علیه گفته می‌شود که به معنای: ای فرزند دانش‌های کامل می‌باشد.
به ائمه علیهم‌السلام نیز اطلاقِ علومِ کامل و علم شده است. از علامت اهل دین هم این بود که باید از علم پیروی نمایند و از طرفی در بسیاری از روایات به پیروی از اهل‌بیتِ عصمت و طهارت سلام‌الله‌علیهم اجمعین و پبغمبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله تأکید شده است.
در این جمله‌ی استثنایی، حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها می‌فرمایند: وَ اتَّبِعُوا الْعِلْمَ و علم را نیز با علما تفسیر کرده‌اند، یعنی شاهد آن را این‌طور بیان فرمودهاند: فَـ «اِنَّما یخْشَى اللّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ؛ یعنی از بین بندگان خدا، علما خشیت دارند و از آن‌ها پیروی کنید. لذا مشخص می‌شود که منظورشان از علم، علما بوده‌اند و علم، همان علما هستند. در واقع به علما و دانش‌وران که در رأس‌شان ائمه و پیغمبر صلوات‌الله‌علیهم‌اجمعین قرار دارند، علم اطلاق شده است.
وَالْحَمْدُ للَّهِ رَبِّ الْعالَمینَ
منابع
1) عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ علیه‌السلام إِنَّ لِأَهْلِ الدِّينِ عَلَامَاتٍ يُعْرَفُونَ بِهَا صِدْقَ الْحَدِيثِ وَ أَدَاءَ الْأَمَانَةِ وَ وَفَاءً بِالْعَهْدِ وَ صِلَةَ الْأَرْحَامِ وَ رَحْمَةَ الضُّعَفَاءِ وَ قِلَّةَ الْمُرَاقَبَةِ لِلنِّسَاءِ أَوْ قَالَ قِلَّةَ الْمُوَاتَاةِ لِلنِّسَاءِ وَ بَذْلَ الْمَعْرُوفِ وَ حُسْنَ الْخُلُقِ وَ سَعَةَ الْخُلُقِ وَ اتِّبَاعَ الْعِلْم..؛ الكافي (ط - الإسلامية)، ج2، ص: 239
2) بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج99، ص: 108
3) دعای ندبه از ادعیه بسیار معتبر با سند صحیح می‌باشد.
