به نام خداوند همه مِهر مِهروَرز
صفا و مروه
إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِمَا وَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْرًا فَإِنَّ اللَّهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ. در حقيقت صفا و مروه از شعاير خداست [كه يادآور اوست] پس هر كه خانه [خدا] را حج كند يا عمره گزارد بر او گناهى نيست كه ميان آن دو سعى به جاى آورد و هر كه افزون بر فريضه كار نيكى كند خدا حق شناس و داناست. (سوره بقره – آیه ۱۵۸) صفا و مروه نام دو کوه است در نزدیک مسجد الحرام که"صفا"در دامنه‌ی کوه ابو قبیس واقع شده است و"مروه"در دامنه‌ی کوه قعیقعان.
"صفا"به معنی سنگ سخت و صاف می‌باشد و این کوه کم ارتفاع در شرق مسجد الحرام واقع شده است و اگر کسی بر بالای آن بیاستد، رو به روی حجر الاسود قرار می‌گیرد. "مروه" نیز به معنای سنگ سخت و سفید و براقی است که در آن زمان با آن آتش روشن می‌کردند. فاصله‌ی این دو کوه حدود ۳۹۵ تا ۴۲۰ متر می‌باشد و به این فاصله "مَسعی" می‌گویند. امام صادق از قول امام حسینعلیهما السّلام علت نام گذاری این دو کوه را این گونه بیان می‌کنند که «صفا را به این خاطر صفا خوانده‌اند که مصطفی و برگزیده شده‌ی حضرت آدم علیه السّلام بود که بر کوه صفا هبوط کرد و همچنین چون حوا بر کوه "مروه" فرود آمد، این کوه را به این نام خواندند زیرا مرأه یعنی زن که حوا باشد» (بحار الانوار- علامه مجلسی- جلد ۹۶). پس از آن دوران می‌دانیم زمانی که حضرت ابراهیم علیه السّلام هاجر و اسماعیل را تنها در بیابان مکه رها نمود هاجر برای یافتن آب هفت بار فاصله‌ی بین دو کوه صفا و مروه را پیمود و سعی که امروزه در حج به همین صورت انجام می‌گردد، ریشه در این اتفاق دارد.
امام سجاد علیه السّلام معنای تردد بین دو کوه را این گونه معنا نموده‌اند که «خدایا من بین خوف و رجا به سر می‌برم. نه خوف محض دارم و نه رجاء محض، نه آن چنان است که فقط بترسم و هیچ امید نداشته باشم و نه آن چنان است که همه امید باشد و هیچ ترس نباشد. این تردد بین صفا و مروه همان تردد بین خوف و رجاست» (علل الشرایع- جلد دوم). در جاهلیت نیز مراسم سعی بین این دوکوه جزو مراسم حج به شمار می‌رفت. در آن زمان ۳۶ بت بر روی دو کوه صفا و مروه و بت‌های زیادی در فاصله‌ی آن دو قرار داشت و مردم هنگام رسیدن به بت‌ها آن‌ها را لمس می‌کردند. معروف ترین آن بت‌ها"أساف و نائله"نام داشتند که بر عقیده‌ی جاهلیت زن و مرد بدکاری بودند که به خاطر عمل بدشان به سنگ تبدیل شده‌اند (آثار اسلامی مکه و مدینه – رسول جعفریان – جلد اول).
بعد از بعثت رسول اکرم صلّی الله علیه و آله ایشان در پی نزول آیه ۹۴ حجر برای شروع دعوت علنی مردم مکه بر روی این کوه قرار گرفتند. در روز فتح مکه نیز پیامبر صلّی الله علیه و آله بر فراز کوه صفا رفته از بالای آن بشارت به فتح مسلمانان را دادند و پس از آن دستور دادند این مکان مقدس را از بت‌ها پاک نمایند.
با این که برداشتن حتی سنگی از صفا و مروه جایز نیست و اگر کسی سنگی از این مکان بردارد باید آن را به جایش برگرداند ولی ارتفاع این کوه‌ها در گذشته‌ی دور بسیار بلند تر بوده است. به مرور در پی توسعه مسجدالحرام از حجم و ارتفاع این دو کوه کاسته شده است. اکنون از کوه صفا حدود دو متر باقی مانده که آن هم در محفظه‌ای شیشه‌ای به عنوان نماد نگهداری می‌شود. از مروه نیز قسمت کوچکی باقی مانده بود که در سال ۱۳۷۴ هجری شمسی با گسترش محدوده‌ی دورزدنِ سعی کنندگان، آن را هم برداشته و در انتهای آن دری به سمت بیرون گشودند و اکنون تنها برجستگی کوچکی به عنوان نماد از این کوه باقی مانده است.
