به نام خداوند همه مِهر مِهر وَرز

نیکو ی برگزیده

«َالا إِنَّهُ يَسِمُ كُلَّ ذي فَضْلٍ بِفَضْلِهِ وَ كُلَّ ذي جَهْلٍ بِجَهْلِهِ »:« هان ! او به هر ارزشمندی به اندازه ی ارزش او و به هر نادان و بی ارزشی به اندازه ی نادانی اش نیکی کند . »
«أَلا إِنَّهُ خِيَرَةُاللَّهِ وَ مُخْتارُهُ. »: « هان ! او نیکو و برگزیده ی خداست. »
امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف به هر صاحب فضلی، به اندازه ی فضلش نشان و علامت می‌دهد و به هر نادانی به اندازه ی نادانی‌اش مقام می‌دهد.
این درباره ی موضوع عدل عمومی امام زمان علیه السلام است.
« يَسِمُ» یعنی علامت می‌دهد. « كُلَّ ذي جَهْلٍ بِجَهْلِهِ » یعنی به هر جاهلی به اندازه ی جهل او ؛ مثلاً جهل یکی به اندازه ی شصت ودیگری به انداز ه ی چهل است، به هر کدام یک نشان خاص می‌دهند و هم چنین برای کسانی که دارای فضل اند . اگرفضل کسی به اندازه ی ارتشبد است، نشان ارتشبد به او می‌دهد و...
معنی‌ دیگر « يَسِمُ» نیکی کردن است. فضل یعنی دارایی. وقتی می گوییم خدا تفضل می‌کند، یعنی خدا دارایی می‌دهد . البته دارایی هم مادی و هم معنوی است.
 

عدالت امام زمان علیه السلام

منظوراز عدل این است که هر چیزی در جایگاه خودش قرار بگیرد.  برترین نشان حکومت امام زمان علیه السلامعدل است .
یکی از برترین مطالبی که در خطبه ی غدیردرباره ی امام زمان علیه السلام آمده، همین مطلب است که ایشان، نشان‌ها، مقامات، نیکی‌های مادی و معنوی را به اندازه ی میزان فضل مردم می‌دهند. کسی که دارای علم برتر باشد، بیشتر به او نیکی کرده و  جایگاه بالاتری به او می دهند .
وقتی امام زمان ارواحنافداه تشریف می آورند ، همه ی عالم را با دانش و بینششان ، پر می‌کنند.  دانش یکی از فضیلت‌هاست. اصل دارایی معنوی از علم است.
پس فضل و مقامی که به انسان ها می‌دهند، به اندازه ای است که فضل و علم دارند.
در زیر دو روایت در این مورد بیان می گردد:
 

روایت اول:(1)

مردی خدمت امیرالمؤمنین علی علیه افضل صلوات ﺍﻟﻤﺼﻠﻴﻦ آمد و گفت: داستان مهدی چیست؟
آن حضرت فرمودند:
«زمانی که منقرض شوند، منقرض شوندگان و مؤمنین کم شوند و آن هایی که در راه باطل هستند از بین بروند و دنیا خالص شود، امام زمان علیه السلام می‌آیند.»
سپس سؤال می‌کند: این مرد از کدام طایفه است؟ آن حضرت می‌فرمایند: از بنی‌هاشم است. سپس برخی ازصفات حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف این گونه بیان می‌فرمایند:« او شخصی است که بیشترین مردم را پناه می‌دهد، بیشتر از شما علم دارد،  بیشتر از همه  صله ی رحم به جا می‌آورد.»
سپس حضرت می‌فرمایند : « خدایا! بیعتاو را بیرون آمدن از غم و غصه قرار بده و با آمدن او اختلافاتی که در امّت است برطرف کن.»
 

روایت دوم :

این روایت از کتاب« غیبت نعمانی» است که از« کتاب المهدی» نقل کرده است :
حرث بن مغیره خطاب به امام حسینعلیه‌السلام نقل می‌کند:
«الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِيرَةِ قَالَ :  قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ بِأَيِّ شَيْ‏ءٍ يُعْرَفُ الْإِمَامُ قَالَ بِالسَّكِينَةِ وَ الْوَقَارِ قُلْتُ [وَ] بِأَيِّ شَيْ‏ءٍ قَالَ وَ تَعْرِفُهُ بِالْحَلَالِ وَ الْحَرَامِ وَ بِحَاجَةِ النَّاسِ إِلَيْهِ وَ لَا يَحْتَاجُ إِلَى أَحَد» :
« مهدی را چگونه می‌شناسیم؟ آن حضرت علیه السلام می‌فرمایند: او را به علمش می‌شناسیم. او حلال و حرام را می‌شناسد. مردم به او احتیاج دارند و به مردم احتیاج ندارد.»
این دانش شامل تمام دانش‌‌هاست. آن حضرت خصوصیات همه را می‌شناسند. به اندازه ی علم و جهل مردم ، فضل و پاداش می‌دهند. با توجه به علم و جهل مردم، به آن ها ، مقام و جایگاه عطا می کنند، چرا که او به وسیله ی خدا انتخاب شده  و بهترین است. پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم درمعرفی ایشان می فرمایند:
«أَلا إِنَّهُ خِيَرَةُاللَّهِ وَ مُخْتارُهُ  » : « هان ! او نیکو و برگزیده ی خداست. »
« خِيَرَةُ و مُخْتارُهُ »  هر دو از یک لغت به معنی خیر و خوبی است .لغت خیر یعنی بهتر و برتر بودن ،البته کلمه ی خیر، «اخیر» بوده که  بر اثر کثرت استعمال« الف» آن حذف و خیر شده است .
« مُخْتارُهُ» اسم مفعول است. مختار یعنی انتخاب شده و برگزیده. معنای این دو به هم خیلی نزدیک است، زیرا «خِيَرَةُ» مصدر یا صفت مشبه است . 
 

برگزیده ی الهی

خداوند امام زمان علیه السلام را در جسم ، روح و نور برگزیده است. درباره ی هر کدام از این موارد، احادیث و روایات متعددی وارد شده که بسیار مفصّل است.
برطبق بسیاری ازروایات واحادیث ، اولین خلقت خداوند نور چهارده معصوم سلام الله علیهم اجمعین است که از نور عظمت و بزرگی خدا مشتق شده است.
در روایت آمده است:« خداوند از نور عظمت خودش، نور خاتم الانبیا محمد صلّی الله علیه و آله و سلّم را مشتق کرده است. از نور پیغمبر صلوات الله علیه و آله نور حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام  و نور حضرت فاطمه الزهرا سلام الله علیها را آفریده است.  از نور حضرت علی علیه السلام  و حضرت فاطمه سلام الله علیها نور امام حسن و امام حسینعلیهما السلام را خلق کرده است.»
دراحادیث بسیاری آمده است که روح اهل بیت علیهم السلام ،روح القدس و روح ایمان است. برطبق روایات، انسان ها دارای چند روح هستند:
الف) روح حیوانی
ب) روح نباتی
ج) روح انسانی
د) روح العقل
ه) روح الایمان
و) روح القدس
انسان های معمولی تا روح العقل و بعضی‌ها تا روح الایمان را دارا هستند،ولی روح القدس مخصوص انبیا و حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم و ائمه ی طاهرین علیهم السلام است.
قدس از مقدس گرفته شده است ، به این معنی که از عیب و گناه و اشتباه منزه هستند . این بزرگواران برگزیده هستند ولذا فضیلتشان بیشتر است .
مردم گل محمدی، گل رز و گل های زیبای تزئینی را می‌خرند، چراکه نسبت به سایر گل ها برگزیده هستند. حضرت رسول و ائمه ی طاهرین علیهم السلام برگزیده هستند. این خود یک فضیلت است. علاوه بر این ، بسیاری از این فضیلت ها، فضیلت های اکتسابی است. درحقیقت خدا ائمه ی طاهرین سلام الله علیهم اجمعین را در یک مرحله‌ای قرار داده و از آن مرحله بالاتر راخودشان به کمک خدا طی کرده اند.
 

الگویی از جنس بشر

ائمه علیهم السلام را امام می‌گوییم ،چرا که قابل اقتدا هستند.ایشان امام و الگو و پیشوایند و ما می‌توانیم از این ها تبعیت کنیم . به همین علت است که خداوند متعال ،پیغمبران و امامان علیهم السلام را از بشر آفریده است.
خدا این بزرگواران را برگزیده و در جایگاه برتر قرار داده است و بقیّه ی امور راخودشان عمل می‌کنند. تلاش های آن ها، اکتسابی است.
بسیاری از فضیلت های آن ها خدادادی است و بقیّه را نیز به صورت اکتسابی به دست آورده‌اند. این فضایل چه خدادادی و چه اکتسابی‌ بسیارارزشمند اند.
این مفهوم عمیق معنای عبارت « خِيَرَةُاللَّهِ» است .
خداوند انبیا و امامان علیهم السلام را برگزیده تا نشان می دهد که دیگران هم، می توانند به این بزرگواران نزدیک شوند. کسی نمی‌تواند مانند معصومین علیهم السلام باشد، ولی می‌تواند حرکت کند و نزدیکشان شود . معصومین علیهم السلام برای تربیت افراد بشر برگزیده  شده اند. اگرانسان ها این بزرگواران راالگو قرار دهند ، هم اشتباه نمی‌کنند و هم می توانند ، به کمال برسند و سقوط نکنند، چرا که این معصومین صراط المستقیم هستند.
حضرت رسول صلّی الله علیه و آله و سلّم درفراز دیگری از خطبه غدیر می فرمایند:
«مَعاشِرَالنّاسِ، أَنَا صِراطُ اللَّهِ الْمُسْتَقيمُ  » : «هان مردمان! خداوند را صراط مستقیم منم که فرمان به پیروی آن داده . »
« ثُمَّ عَلِي مِنْ بَعْدي. ثُمَّ وُلْدي مِنْ صُلْبِهِ أَئِمَّةُ الْهُدي » : « و سپس علی است و آن گاه فرزندانم از نسل او ، پیشوایان هدایت اند . »
«يَهْدونَ إِلَي الْحَقِّ وَ بِهِ يَعْدِلونَ. »:«  که به راستی و درستی راه می برند و با حق دادگری کنند. »
این مختار بودن به خاطر این است که خداوند متعال ایشان را برای ما حجت آفریده است . مختار بودن و خیرۀ الله بودن ، مساوی با حجت اللهو برهان اللهو امین الله بودن است .معصومین علیهم السلام برگزیده شده‌اند، لذا خداوند متعال می‌تواند به وجودشان استدلال کند و بگوید: من این بزرگواران را آفریده‌ام و تو بنده ی من می‌توانستی ، نزدیکشان شوی و تبیعت کنی و کمالات بیشتری پیدا کنی.
 

مقصود آفرینش

معصومین علیهم السلام« خِيَرَةُاللَّهِ وَ مُخْتارُهُ »بوده و تأمین کننده ی غرض آفرینش هستند،چرا که غرض آفرینش عبادت و بندگی خداست.
خداوند درقرآن کریم می فرماید :﴿وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُون﴾
ائمه علیهم السلام برترین بندگان خدا بوده و تحقق بخش و تأمین کننده ی بندگی خدا هستند. اگر این چنین نبود، بندگی خدا کامل نمی‌شد ، لذا معصومین علیهم السلام الگو وخیرة الله هستند. اگرکسی « خِيَرَةُاللَّهِ وَ مُخْتارُهُ » باشد، آن گاه باید ضمانت شده باشد که مردم بتوانند ایشان را الگو قرار دهند.
« خِيَرَةُاللَّهِ وَ مُخْتارُهُ » این مفهوم را می رساند که ائمه علیهم السلام معصوم بوده و اشتباه نمی‌کنند. اگر معصوم هستند، پس دارای علم الهی اند،زیراعصمت و علم الهی لازم و ملزوم یکدیگر و تفکیک ناپذیر هستند. اگر کسی معصوم باشد، باید دارای علم الهی باشد،  یعنی خدا نوعی از آگاهی را به او داده باشد که در اثر آن آگاهی، به طوراختیاری از گناه ، دروغ و انحراف پرهیز کند. عصمت از علم برآمده و علم و عصمت، بالاترین کمالات هستند .
علمی که خداوند متعال می دهد با قدرت مساوق است . مساوق یعنی هم سیاق است. علم با قدرت مساوی نیست،  بلکه نزدیک به یکدیگرند.
کسانی که دارای علم الهی هستند، حتماً دارای قدرت الهی نیز می باشند ،اما علم‌های بشری قدرت‌آور نیست ،چراکه علم بشری مساوق و نزدیک با قدرت الهی نمی باشد.
ائمه علیهم السلام دارای کمالات الهی هستند که عصمت ، بخشی از آن کمالات است. بنابراین آنها به عنوان منتخبین الهی  برای مردم الگو هستند.
درکنارعصمت باید علم و در کنارعلم باید قدرت باشد. علم و قدرت جزء ابزار های برتر است . برترین نعمت هایی که خداوند متعال برای برگزیدگان خود قرار داده است، همین علم و قدرت است.
 

منابع:

1.  منتخب الاثر یک جلدی صفحه 309 ، فصل دوم، باب چهل وچهار، حدیث دو